Oude meesters anders bekeken

Vorige week nam ik voorzichtig mijn fototoestel weer eens ter hand. Ik had al een tijdje geen inspiratie, maar door het nieuwe online fotoproject van Else Kramer, de juf van 52 Weken anders Kijken en Synchroonkijken,  hoopte ik dat het weer ging kriebelen.

Het onderwerp was dit keer 'Anders Kijken naar Kunst'
Aan de hand van de schildertechnieken van de ‘oude meesters’ gingen de deelnemers deze technieken toepassen in hun fotografie. Denk aan lichtval, structuur, dieptewerking, beweging, kleurstelling, enzovoort. Gedurende een week lang kregen we elke dag een opdracht. Ik probeerde de foto's zoveel mogelijk in mijn directe omgeving te maken.

Bekijk hier mijn 'nieuwe juffen'.

Dag 1: clair-obscur met licht en donker

foto: Rijksmuseum

Rembrandt schilderde bewust bepaalde delen van zijn schilderij heel licht, alsof het licht daar precies op viel. Daardoor dwingt hij het oog van de kijker naar die lichte delen. In dit schilderij wordt je blik direct getrokken naar de tulband en vervolgens naar het rechteroog van de man. Zijn rijke kleed bevindt zich grotendeels in de schaduw.
Dit lichtgebruik regisseert niet alleen de blik van de kijker, maar zorgt ook voor extra drama door het grote verschil tussen donker en licht.

Aan ons de opdracht om iets dergelijks in een foto te bereiken door tijdens het fotograferen sterk te onderbelichten. Ik dook voor deze opdracht mijn postzegeltuintje in. Gelukkig scheen de zon die dag even. Dit is mijn clair-obscur.

Dag 2: diepte met de 1-2-3 regel

foto: Rijksmuseum

Je kunt diepte in een beeld creëren door gebruik te maken van de 1-2-3 regel. Zo zorg je dat er iets te zien valt in je beeld:

1. op de voorgrond
2. in het midden
3. in de achtergrond 

Op die manier wordt het oog van de kijker het beeld in getrokken. Aelbert Cuyp wist die regel heel goed in zijn schilderij te verwerken. 

De foto voor deze opdracht maakte ik tijdens het lopen met de honden in mijn andere tuin, mijn achtertuin. Ik vond het moeilijk te kiezen tussen mijn drie beste foto's. Deze werd het uiteindelijk: 

De andere twee kanshebbers: 

Dag 3: dwingende ogen

Schilders lieten hun model soms kijken naar een bepaald voorwerp of een bepaalde handeling, waardoor wij als kijkers vanzelf meekijken. De ogen 'dwingen'. 

Jan Steen doet hetzelfde in zijn schilderij van het meisje dat haar toilet maakt. De blik van het meisje neemt ons mee in haar handeling. Haar handen en been helpen ons oog ook nog een stukje de goeie kant op - richting de kous die ze uitdoet. Alsof het grote pijlen zijn die zeggen 'kijk deze kant op!'.

Ik vond mijn beeld met 'dwingende ogen' gewoon thuis aan mijn keukentafel, in de vorm van mijn lief die naar het glas keek terwijl hij het inschonk. Het was nog een uitdaging om een goede foto te maken voordat het glas over liep! 

Dag 4: beweging

foto: Rijksmuseum

De afbeelding op een schilderij- of een foto - is een momentopname. Bewegingen worden bevroren in de tijd: ballen blijven zweven in de lucht, eten wordt niet genuttigd.

Deze jongen op het schilderij lijkt echter niet stil te kunnen staan.
Hoe langer je kijkt, hoe meer hij beweegt. Frans Hals heeft niet alleen zijn uiterlijke, maar ook zijn innerlijke energie weten vast te leggen door het gebruik van grove penseelstreken. Hij heeft niet alles tot in de puntjes uitgewerkt - hij heeft de verf precies zo op het doek geplaatst dat die zich in onze hoofden vertaalt naar beweging. Door de grove streken wordt er iets gesuggereerd dat niet gedetailleerd is weergegeven. 

Door bewegingsonscherpte in een foto kun je beweging suggereren. Deze foto hoefde dus niet scherp te zijn. Ik liet Hoover achter ballen aan rennen, ik blies tegen de pluizen van paardenbloemen en ik bespiedde meerkoeten in de sloot. Uiteindelijk koos ik voor deze foto: een rododendron die besproeid wordt na een warme zomerdag. 

Hier zie je het water er bijna van afdruppen, toch?

Deze meerkoetjes waren een goede tweede kandidaat. Een scherpe foto met rimpelend water als suggestie van beweging.

Dag 5: complementaire kleuren

foto: Kröller Müller 

Complementaire kleuren zijn kleuren die tegenover elkaar staan in de kleurencirkel. Naast elkaar gebruikt, geven ze een enorm krachtig contrast dat de aandacht van de kijker trekt.
Voorbeelden van complementaire kleurparen zijn rood/groen, paars/geel en oranje/blauw. En met name die laatste zie je heel veel terug in de schilderkunst. Vincent van Gogh was expert in het combineren van deze kleuren.


Ik vond complementaire kleuren weer gewoon in mijn achtertuin:

Dag 6: strijklicht

foto: Rijksmuseum

Strijklicht is, de naam zegt het al, licht dat langs objecten strijkt.
Het valt niet van voren op voorwerpen maar er langs - waardoor het de structuur zoals kreukels, kleine putjes, groeven, heuveltjes, en andere oneffenheden benadrukt.
Jan Steen was, behalve in het gebruik van complementaire kleuren, ook erg goed in het schilderen van strijklicht. Bekijk het jasje en de rok van de dame in het schilderij hier naast maar eens.

Het fotograferen van strijklicht is een ander verhaal. Ik kreeg deze opdracht ook al in eerdere fotoprojecten en ik vond het altijd een lastige opdracht. Zo ook deze keer.
Dat ik niet de enige was die deze opdracht moeilijk vond, bleek wel uit de vele foto's met zonlicht en structuur, maar zonder strijklicht, die ik voorbij zag komen.

Ik dook weer mijn achtertuin in en vond in de late namiddag het zonlicht langs deze bemoste boom strijken. Of het echt strijklicht is, weet ik niet, maar ik vind 'm geslaagd.

De opdracht van dag 7 (een stilleven waarin alle bovengenoemde technieken voorkomen) heb ik even aan mij voorbij laten gaan. Wie weet vind ik er nog inspiratie voor, maar voor nu was het even genoeg. Ik heb in ieder geval genoten van weer eens een weekje fotograferen.

De juf verzamelde op Pinterest elke dag de mooiste foto's die waren ingestuurd . Mocht je deze foto's willen zien, klik dan  hier (registratie noodzakelijk). Merk op dat mijn foto van dag 1 hier tussen staat!