Crematie

Ons leven is eindig. We krijgen dus regelmatig te maken met begrafenissen of crematies. Voor mij zijn er dat gelukkig niet zoveel. De meeste begrafenissen of crematies betreffen mensen in de leeftijdscategorie van mijn ouders. Mijn vader overleed al langer geleden, mijn moeder leeft gelukkig nog. Mijn schoonmoeder overleed vorig jaar. De begrafenissen en crematies die ik de laatste jaren bijwoonde betroffen vooral de ouders van vrienden van mijn leeftijd, of vrienden van mijn ouders. Gisteren werd H gecremeerd.


H en zijn vrouw L waren goede vrienden van mijn ouders. Ikzelf was bevriend met hun jongste dochter. In zijn werkzame leven was H een succesvol architect, daarna werd hij kunstenaar. Ik denk dat die grens niet zo duidelijk te trekken is. Kunstenaar zijn zit in je bloed, dat ben je of dat ben je niet.

Ik herinner me de kerstkaarten die mijn ouders vroeger kregen van H en familie, met prachtige tekeningen van H. Vaak vergezichten, getekend tijdens een vakantie. Of schetsen van gebouwen die hij had ontworpen of gerestaureerd.

Een van zijn dochters memoreerde daar gisteren ook aan: H was altijd aan het tekenen om vast te leggen wat hij zag. Mijn moeder bewaarde alle kaarten die zij ontving van H. Zij beloofde ze op te zoeken voor me.

H tekende en schilderde. Daarnaast was hij beeldhouwer. Achter het huis had hij een schuur getransformeerd tot atelier. Daar hakte hij stieren uit allerhande soorten stenen. Hele kuddes stieren die los van elkaar uitwaaierden onder familie, vrienden en andere liefhebbers van het werk van H. Eén van die stieren vond onderdak bij mijn moeder. Hij staat fier in haar woonkamer.

Het beeld achter de stier, 'de grote moeder', maakte H speciaal voor mijn moeder naar aanleiding van de gelijknamige workshop die zij geeft.

H verdween voor langere tijd uit mijn gezichtsveld. Ik ging studeren en kwam minder vaak in mijn geboorteplaats, waar H en familie woonden. In 1997 werd de ziekte van Alzheimer geconstateerd bij H. Lange tijd ging dit redelijk goed, voor zover ik dit van afstand en vanaf de zijlijn kan beoordelen.
Ik herinner me een verjaardagsfeest van mijn moeder in 2005 waarbij we onder andere Brugge bezochten. Ik liep in die tijd niet zo best en ik had voor de langere afstanden een rolstoel bij me. H en een andere mannelijke gast hadden zich opgeworpen om tijdens de rondwandeling door de stad mij in mijn rolstoel over de Belgische kasseien voort te duwen. Dat bleek nog niet zo eenvoudig en we hadden de grootste lol. Op een gegeven moment wilden we een kerk bezoeken. Speciaal voor rolstoelers was er een hellende oprit over een deel van de trappen gemaakt. De heren stelden zich met zijn tweeën achter mijn rolstoel op, haalden diep adem, namen een aanloop en ..... richtten verkeerd. Ik werd met rolstoel en al gelanceerd. De trappen weer af in plaats van op. Hilariteit alom.
Bij het volgende feest dat zich een jaar later in Gent afspeelde, was H er ook weer bij. Toen had de Alzheimer hem al meer in zijn macht en was hij af en toe even de weg kwijt. Wij wisten ervan en vingen hem op. Geen enkel probleem.

Hoewel ik H na die verjaardagsfeesten niet meer 'live' zag, bleef ik op de hoogte van zijn gezondheidstoestand via mijn moeder. De laatste jaren ook via L, zijn vrouw en vriendin van mijn moeder, die ik regelmatig trof als ik bij mijn moeder was. H was inmiddels opgenomen in een verpleeghuis. Ik bewonderde L om de dagelijkse bezoeken aan H en het geduld dat zij met hem had.

Vorige week overleed hij. Gisteren werd hij gecremeerd. De rouwdienst werd gehouden in dezelfde kerk van waaruit mijn vader begraven werd. Het zet je aan het denken over je eigen afscheid als het eenmaal zover is.
De rouwdienst in de kerk en de bijeenkomst in de aula van het crematorium waren voor mij vooral mooi door de herinneringen aan H die werden opgehaald door één van zijn dochters, een kleindochter en een oud-compagnon. Ook heb ik genoten van zijn tekeningen die in een doorlopende presentatie werden getoond.

Bij het definitieve afscheid van H kietelde ik de stier die op zijn kist stond even onder zijn kin. H, goede reis!